Ayak Bileği Kırıkları
Dizden ayağa kadar uzanan kaval kemiği olarak bilinen tibia ile baldırın ince yapılı kemiği fibulanın uç kısımlarının ayak kemiği talus ile buluştuğu nokta ayak bileğidir. Tibia kemiğinin talusla buluştuğu yüzey eklemin yük taşıyan üst (plafont) kısmını oluşturur. İç kısım iç mallelol ya da medial mallelol, arka kısım arka mallelol olarak adlandırılırken ince baldır kemiği fibulanın alt ucu da dış malleol ya da lateral malleol olarak bileğin dış çıkıntısını oluşturmaktadır.
Ayak Bileği Kırığı Çeşitleri Nelerdir, Kırıklar Neden Olur?
Ayak bileğindeki kırık bu kısımlardan yalnızca birinde gerçekleşti ise buna unimalleolal kırık denir. İki malleolde kırık varsa buna bimalleolal denmektedir. Tibia ile talus ayak kemiği arasındaki eklemin asıl temas yüzeyinde kırılma varsa buna da pinon kırığı denmektedir.
Kaza geçirme, yüksekten sert bir zemine düşme, direk bileğe darbe alma ve şiddetli burkulma gibi durumlar ayak bileği kırığı na neden olabilir. Bilek dönmesi durumu ise eğer yalnızca bağlar hasar almışsa spirani durumundan bahsedilebilir ve bu bir ayak bileği kırığı değildir. Kemiklerde kırılma olduğunda ayak bileği kırığı tanımı ortaya çıkar. Genellikle de bilek dönmesi yaralanmalarında bağ hasarı yanı sıra kemiklerde de kırılma olabilmektedir. Böyle bir durumda uzman doktor kemik yapının yanı sıra hasar gören bağ dokularının tedavisini de dikkate alıp planlamalıdır.
Ayak Bileği Kırığı Belirtileri Nelerdir?
Bazı durumlarda ayakta yaşanan kırılmanın acısı dışında dışardan bir görüntüsü oluşmaz. En belirgin gösterge kazadan sonra yoğun ağrı, şişlik oluşması, üzerine basamama gibi durumlardır. Ayak bileğinde şekil bozulması görünüyorsa zaten durum netleşmiş, bilek kırılmış demektir. Bazı durumlarda Kırık parçası dış ortamdan da görünebilir hatta açık kırık haline gelip dış ortama kanama söz konusu olabilir.
Ortopedi uzmanı ayak bileği kırığı belirtilerini gözlemle tespit ettikten sonra ayak bileğinin çok yönlü radyografilerini inceleyerek kırığı ve kırığın niteliğini belirler. Doktor ihtiyaç duyarsa daha net veriler için ek olarak MRI ve tomografi gibi görüntüleri de incelemek isteyebilir.
Tedavi Nasıl Yapılır?
Ayak bileği kırıklıklarında kırık uç noktalarında kayma, bağ yapısında ve kemik diziliminde bozulma yoksa cerrahi müdahale olmaksızın bilek alçıya alınarak ya da atel takılarak tedavi süreci başlatılır. İki üç hafta süren alçılamanın ardından ayak bileği kırığı sonrası fizik tedavi uygulamalarıyla süreç tamamlanır. Ancak kemik yapıda kayma varsa açık kırık ve eklemde çıkma oluşmuşsa cerrahi müdahale zorunlu hale gelecektir. Amaç ayak bileğinin olabildiğince doğal anatomik yapısına tekrar dönmesini sağlamaktır.
Geç kalınmış ve kırığın oluşumundan iki gün sonra tedaviye gelinmişse ve cerrahi müdahale gerektiren bir durum görünüyorsa, bilekte oluşan şişme ve ödemler nedeniyle derhal ameliyat edilmez. Durum stabil hale getirilir ve en az bir hafta kadar ayak bileğindeki şişliğin azalması beklenir.
İyileşme Süresi Nedir?
Ayak bileği kırığı , alçı sonrası 2 ile 6 hafta kadar üzerine yüklenilmemesi gereken hassaslıkta olur. Tedavinin başlamasından sonra ayak bileğinin tam olarak iyileşmesi, alçı dönemi ile birlikte 3 ay kadar sürecektir. Bu süre cerrahi müdahale gerçekleşmişse altı aylık bir süreye kadar uzayacaktır.