Ay Başı Kanaması Yokluğu
Adet kanamasının hiç olmaması veya başladıktan sonra herhangi bir nedenle kesilmesi durumudur ve en yaygın nedeni hamileliktir. Amenorenin (adetten kesilme) diğer nedeni üreme organları veya hormon seviyelerini düzenleyen bezlerle ilgilidir. Gebelik, emzirme veya menopoz gibi doğal nedenler ile yoğun egzersiz, aşırı zayıflık, fiziksel hastalık ve stres gibi durumlar amenoreye neden olabilir. Amenore bir semptomdur, kendi başına bir hastalık değildir, altta yatan nedenin giderilebildiği ölçüde önlenebilir. Normal kiloyu muhafaza ederek, aşırı kilo kaybı veya kilo alımının neden olduğu amenore önlenebilir. Hastalığın seyri nedenine ve mevcut tedaviye bağlıdır. Tedaviler arasında; anatomik anormalliklere cerrahi müdahale, altta yatan koşulların düzeltilmesi, yaşam tarzı değişiklikleri, ilaç tedavisi, hormon terapileri yer alır.
Bir adet döneminin eksikliği altta yatan tıbbi bir durumun belirtisidir, ancak daha uzun süreli amenore, bir hastalığa veya kronik bir duruma işaret edebilir. Altta yatan hastalığın tedavisi amenoreyi giderir. Kısırlık ve olası kemik erimesi yan etkileridir.
Ay Başı Kanaması Yokluğu Neden olur?
- Gebelik, emzirme veya menopoz gibi doğal nedenler
- Doğum kontrol hapı kullanımı
- Antidepresan, radyasyon, kemoterapi, tansiyon ve alerji ilaçları
- Aşırı derecede zayıflık veya fazla kilo
- Stres ve anksiyete
- Anoreksiya veya bulimia gibi yeme bozuklukları
- Genetik faktörler
- Polikistik over sendromu (PCOS)
- Anovülasyon (yumurtanın serbest kalmaması)
- Asherman sendromu (Rahim içi yapışıklıklar)
- Bale, atletizm gibi sıkı eğitim gerektiren sporlar
- Rahimde oluşan yaralar, üreme organlarının eksikliği
- Depresyon, psikiyatrik bozukluklar
- Kronik hastalıklar
Primer amenore, genç kadınlarda 16 yaşına kadar adet dönemi geliştirmeyen genetik veya anatomik bir durumun sonucudur. Birçok genetik koşul, dişilik organlarının anne karnında normal olarak oluşmadığı veya düzgün bir şekilde işlev göremediği durumlardır.
- Hipotalamus, hipofiz veya yumurtalık yetmezliği
- Gonadal disgenezi (yumurtalıkların kusurlu gelişimi)
- Östrojen, androjen ve progesteron gibi steroit yapılı seks hormonları bozuklukları
- Turner sendromu: Az gelişmiş yumurtalıklarla karakterize genetik bozukluk.
- Androjen duyarsızlığı: Erkeklerin dış özelliklerini geliştiremedikleri bir durum
- Polikistik over sendromu
- Kızlık zarında açıklık olmaması
- Galaktosemi (galaktozun kanda biriktiği kalıtsal bir bozukluk)
- Vajina, rahim ağzı veya rahmin doğuştan gelişmemiş olması
- Cushing sendromu
- Kalmann sendromu
Sekonder amenore nedenleri
- En sık rastlanan neden gebeliktir
- Menopoz, Emzirme
- Hipofiz bezi tümörleri, aşırı aktif tiroid bezi, düşük östrojen, yüksek testosteron
- Bazı tıbbi tedaviler, kemoterapi, radyoterapi ve antipsikotik ilaçlar
- Yaşam tarzı faktörleri: Aşırı kilolu veya zayıf kadınlarda,
- Duygusal stres, depresyon
- Androjenlerin yüksek seviyeleri: Testosteron artışı
- Over kaynaklı nedenler: Polikistik over sendromu, erken menopoz
- Uterus kaynaklı nedenler: Rahim içi yapışıklık
- Beslenme bozukluğu, anoreksia
- Hipofiz kaynaklı olanlar: Sheehan sendromu, hiperprolaktinemi, empty sella sendromu
- Diyabet, hipotiroidizm, hipertiroidizm
- Addison hastalığı Sarkoidoz ve Siroz gibi hastalıklar
- Cushing sendromu
ekonder amenore: Adet gören bir genç kadında kanamaların 3 ay veya daha uzun süre kesilmesine sekonder amenore denir. Doğum kontrol hapı, kanser, psikoz veya şizofreni tedavisinde kullanılan ilaçlar, hormonal bozukluklar, aşırı kilo kaybı neden olabilir. Belirtileri akne, vajinal kuruluk, sesin derinleşmesi, meme başı boşalması, baş ağrısı, görme bozuklukları, aşırı tüylenmedir. İkincil amenore genellikle sağlığınıza zararlı değildir. Çoğu durumda etkili bir şekilde tedavi edilebilir.
Diğer Amenore türler
- Fizyolojik amenore: Amenore, bir hastalık bulgusu olmayıp, fizyolojik de olabilir. Ergenlik öncesinde, ilk adet sonrası 1 yıl, gebelik sırasında, emzirme döneminde, menopoz sonrasında görülen amenorelerdir.
- Yalancı amenore: Menstruasyonun olmasına rağmen rahimdeki kanamanın bir tıkanıklık nedeniyle dışarı akamamasına kriptomenore veya yalancı amenore denir.
- Hipotalamik amenore: Aşırı kilo kaybı, duygusal veya fiziksel stres, sıkı egzersiz, şiddetli hastalık hipotalamusu etkileyebilir.
Amenore belirtileri
- Amenorenin ana belirtisi adet kesilmesidir
- Memeden süt boşalması
- Saç kaybı, baş ağrısı
- Aşırı kıllanma, Akne
- Pelvik ağrısı
- Aşırı kilo alımı veya kilo kaybı
- Galaktore (hamile olmayan veya emzirmeyen kadınlarda süt üretimi), baş ağrısı, görme bozuklukları bir tümörün işareti olabilir.
- Erkek modelinde artan kıl büyümesi, fazla androjenden kaynaklanabilir.
- Vajinal kuruluk, sıcak basmaları, gece terlemeleri veya düzensiz uyku, yumurtalık yetmezliği veya erken menopoz belirtisi olabilir.
- İlişkili psikiyatrik anomalileri olan kadınlarda aşırı anksiyete olabilir.
Amenore teşhisi
Primer ve sekonder amenore tedavisi spesifik nedene göre belirlenir. Nedeni tespit edildikten sonra, altta yatan hastalığın düzeltilmesine yönelik bir tedavi uygulanır. Hormonal dengesizlik semptomlarını hafifletmek, adet oluşturmak, komplikasyonları önlemek veya doğurganlığı sağlamak için tedavi yapılır. Amenore nedenini belirlemek için hasta öyküsü ve ikincil cinsel karakterlerinin değerlendirilmesi çok önemlidir.