Aşırı Aktif Mesane Tanı Ve Tedavisi
Detrusor ( mesane adalesi) aşırı aktivitesi (DAA) ise ürodinamik bir gözlem olup mesane dolum fazında kendiliğinden veya provokasyonla oluşan detrüsor kasılmalarının kaydedilmesi ile karakterizedir bu kasılmalar aşırı aktif mesane semptomlarına yol açabilir veya inhibe edilerek açmayabilirler. DAA iki kısımda incelenir:
-Nörojenik detrusor aşırı aktivitesi: Eğer ilgili bir nörolojik sebep
varsa kullanılır.
-Açıklanamayan (İdiopatik) detrusor aşırı aktivitesi: Belirli bir
sebep yoksa kullanılır.
Ani sıkışma hissi (Urgency) anahtar semptom olup ertelenmesi zor ani zorlayıcı işeme isteğidir bunu fizyolojik olarak mesanenin aşırı dolması ile ortaya çıkan kuvvetli işeme isteğinden (sıkışma /strong desire) ayırmak gerekir.Urgency hastalarda sık işemeye (frequency= enaz 8 kez işeme/24 saat), gece işemelerine (nocturia) ve 1/3 hastada sıkışma tipi idrar kaçırmalarına (SıTİK) yol açar.
AAM li hastaların 1/3 ünde SıTİK veya Karışık tip idrar kaçırma (KTİK) vardır ki bunlar Islak tip AAM olarak adlandırılır ,2/3 ünde ise İK yoktur ani sıkışma hissi belirgindir bunlarda kuru tip AAM dir.
AAM nedenleri:
Nörojenik nedenler:
-İnme
-Parkinson hast.
-Multiple skleroz
-Medulla Spinal travmaları
-Medulla spinalisin iltihabi hastalıkları ve gelişimsel anomalileri.
Nörojenik olmayan:
-Mesane enfeksiyonu
-Mesane Çıkım Tıkanıklığı[iyi huylu prostat büyümesi(BPH), pelvik
organ prolapsusu, üretral divertikül ..]
-Cerrahi sonrası ( enkontinans cerrahisi)
-Mesane taşı, mesane tümörü ve yabancı cisim.
ABD ve Avrupa da AAM görülme oranı % 17 ve bunların % 37 sinde idrar kaçırma var ve tedavi gerekli.
Islak ve kuru AAM sıklığı yaşla artıyor ,kuru AAM erkeklerde sık (E=%13,6 vs K=%7,6). Islak AAM kadınlarda sık (K=%9,3 vs E=2,4)
Sıkışma tipi idrar kaçırma (SıTİK) erkeklerde sıklıkla BPH ile birlikte.
AAM tanımlanmalı ve tedavi edilmelidir zira:
-AAM hayat kalitesini belirgin olarak bozuyor
-AAM de depresyon görülme oranı diabet, hipertansiyon ve romatoit
artrit ile benzer oranda
-AAM yaşlılarda düşmeye bağlı yaralanmaları artırır.Yapılan
çalışmalarda haftada 1 veya daha fazla sıkışma tipinde idrar kaçıran
yaşlılarda düşme ve kırık olasılığı % 26-34 artmış
-Ülke bütçelerine yüksek maliyet getirmekte (%63 inkontinans pad leri,
%20 dr. konsültasyonları, %10 ilaç maliyeti)
AŞIRI AKTİF MESANEDE TANI:
Hikaye çok önemli: mesane günlüğü gündüz ve gece idrar sıklığı, işemeler arası rahat süre ,ani sıkışmalar varmı ne kadar erteleyebiliyor, idrar kaçırıyormu ve hangi tip kaçırma,pad kullanıyormu ne sıklıkta değiştiriyor,idrarı başlatmada ve/veya yapmakta güçlük,retansiyon (idrar yapamama) hikayesi,
Nörolojik hastalık hikayesi
Vajinal veya inkontinans cerrahisi hikayesi
Radyoterapi hikayesi
AAM’de tedavi:
Hayat tarzında değişiklik
Pelvik taban adaleleri eğitimi
Davranış tedavileri
Elektriksel ve manyetik uyarılar
Farmakolojik tedaviler
Mesane içi uygulanan tedaviler
Sakral nöromodülasyon
Cerrahi tedaviler.
Mesane eğitimi
Hastanın aktif katılımını gerektirir ve üç ana temele dayanır.
1-Eğitim: kontinans mekanizmaları anlatılarak urgency(ani sıkışma) kontrol teknikleri öğretilir.
-sebepsel uyarıları (ör.Damlayan musluk,su sesi) ortadan kaldırmak
-perineal baskı uygulamak ve pelvik adaleleri kasmak
-başka şeyler düşünmeye teşvik etmek
-ayakta durmak bacakları çaprazlamak ve parmak uçlarında yürümek
2-İşeme programı:
Saat başı işemeye yönlendirilir , tutsa da kaçırsa da aralarda istemli
işememesi gerekir ,urgency kontrol teknikleride burada kullanılır.
İşeme günlüğünde işemeler arası bir saatten kısa ise 30 dakikalık
aralarla başlatılabilir. Hastalar normal sıvılarını almalıdır.
Bir saatlik aralık sağlandığında haftada 15 dk. uzatılır.
3- Pozitif destek:
Programa uyumu ve ilerlemeyi değerlendirmek ,işeme aralıklarındaki
uzamayı görmek için işeme günlüğü ile hastalar işeme olayını
kendileri takip etmeli. Bu eğitim peryodunda doktorda herhafta
görerek ilerlemeyi değerlendirmeli ve işeme aralıklarını ayarlamalı,
hastayı cesaretlendirip destek sağlamalı
Zamanlı işeme:
Sabit aralıklı bir işeme programı tüm tedavi boyunca değişmez.
Özellikle bağımsız olarak tuvalet olayını sağlayamayanlarda bir
yardımcı her 2-4 saatte bir işemeyi sağlatır.
Ayaktan hastalardada orta dereceli kaçırması olan ve sık işeme
paterni göstermeyenlerde 2 saatlik aralıklar yararlı olabilir.
Büyütme sistoplastisi (Clam operasyonu):
Tedaviye dirençli ,özellikle nörojenik AAM li ciddi semptomları olan hastalarda son seçenek. Amaç düşük basınçlı yüksek fonksiyonel kapasiteli mesane oluşturmaktır. Mesanenin deniz kabuğu gibi ortadan ikiye bölünmesi ile detrüsor kasılmalarını azaltmak, araya barsak parçası eklenmesi ilede hem fonksiyonel kapasiteyi artırmak hemde istemsiz kontraksiyonlara tampon görevi görmek amaçlanır.