En sık rastlanan akut ishal nedenleri nelerdir?
Dünya Sağlık Örgütü günlük tuvalete çıkma sayısının üç ve üzerinde olmasının dışkı kıvamının bozularak yumuşak ve sıvı görünüm alması olarak tanımlar. Bu yeni doğan döneminde sadece anne sütü alan bebekler için her zamankinden daha sık ve sulu dışkılama olarak da tanımlanmaktadır. Yani bir yeni doğmuş bebek günde 8-10 kez dışkılayabilir ve kıvamı her zaman ki gibiyse normal olarak kabul edilebilir. İshaller sürelerine göre değişik isimler alırlar.
Biraz önce söz etmiş olduğum açıklamanın 7 günden daha kısa sürmesi ishal olarak bildirilirken, bu sürenin 14 günü geçmesi veya 1 aya kadar ilerlemesi inatçı ve süreğen ishal olarak tanımlanmaktadır. Ülkemizde 5 yaşının altında ki çocukların yılda 3 ya da 4 defa ishal atağı geçirdikleri belirlemiştir. Fakat bu grubun yüzde biri kadarı hastanede tedavi ihtiyacı duyacak şekilde etkilenmektedir.
İlk 5 yaş grubunda özellikle 1 yaşındaki hastalarda daha büyük risk altındalardır. Çünkü bu çocuklar kendi kendilerini besleyemezler, suya erişemezler ve susuzluklarını dile getiremezler. Aynı zamanda bağışıklık sistemleri daha da zayıftır ve su kaybını daha da az ve çok zor tolere etmiş olurlar. Haliyle çok çabuk bir şekilde genel durumları bozulabilir, daha yakın ilgiye ve dikkatli izleme tabii tutulurlar.
Akut ishal en sık olarak mikroplar sebebiyle oluşur. Bunların yüzde 90 veya 95’ini virüs dediğimiz etkenler oluşturur. Daha sonra ise sırasıyla bakteriler ve parazitler yer alır. Virüsler arasında en sık olarak rota virüsler gelmektedir. Rota virüs ishalleri özellikle ilk 5 yaştaki çocukların kış ishallerinin en önemli etkenidir.
Ateş, kusma, bol miktarda sulu ve kötü kokulu dışkılama en önemli klinik belirtilerini oluşturur. Oldukça çabuk bulaşıcıdır ve çok hızlı bir şekilde vücuttan sıvı kaybı ile sonuçlanır. Bu nedenle de bebeklerin yakından titizlikle izlemi ve gerekirse kreşe gidiyorlarsa kontrol edilmeleri önemlidir.
Mikrobik sebebler dışında bağırsakla ilintili veya bağırsakla ilintisiz birçok başka nedenle de ishal gelişebilir. Örnek vermek gerekirse bağırsak dışı enfeksiyonlar, orta kulak iltihapları, idrar yolu iltihapları ya da gıda zehirlenmeleri ishal ile gelebilir. İlaçlar içerisinde özellikle antibiyotikler içerisinde gereksiz yere yazıldığında çok fazla ishalle sonuçlanabilir. İlk 1 yaş ve altındaki bebekler de gıda alerjileri özellikle de inek sütü proteini alerjileri ishal nedenleri olabilir. Bazen bir cerrahi sorun örnek vermek gerekirse bir apandisitin ilk belirtilerinden birisi ishaldir. Ayrıca bağırsaktan emme ve sindirim bozukluklarıyla ilerleyen bir takım hastalıklarda bize akut ishalle başvurabilir, ancak bunlar çoğunlukla inatçı ve devam eden ishale dönüşürler.