Akut Böbrek Yetmezliği
Böbreklerin aniden işlevlerini kaybetmesine akut böbrek yetmezliği denir.
Akut böbrek yetmezliği, kendini böbrek işlevlerini günler, haftalar gibi kısa bir süre içinde azalma ve bunun sonucu kan üre azotu, kreatinin ve diğer üremik toksinlerin vücutta birikimi ile gösterir.
Akut böbrek yetmezliğinde idrar miktarı azalmasına oligüri (günde 400 ml’den daha az idrar) denir. İdrarın azalma miktarı kişiden kişiye değişkenlik gösterir.
Akut böbrek yetmezliği neden oluşur?
Akut böbrek yetmezliği genellikle hastanede yatarak tedavi alan hastalarda gelişir ve birçok nedene bağlı olabilir. Tromboz, emboli, vaskülit, hemolitik üremik sendrom, trombositopenik trombotik purpura, yaygın damar içi pıhtılaşması gibi küçük böbrek arterlerini ilgilendiren hastalıklar akut böbrek yetmezliği tablosuna neden olabilirler.
Travmatik nedenlere bağlı olarak da akut böbrek yetmezliği gelişebilir. Uzun süre susuz kalmak ve ishal, kusma nedeniyle sıvı kaybı, ani ve çok kan kaybı, uzun süre göçük altında kalmak, ağır yanıklar, çocukluk döneminde sık tekrarlayan boğaz enfeksiyonları, prostat büyümesi sonucu uzun süre idrar yapamama gibi birçok neden akut böbrek yetmezliği oluşturabilir.
Akut böbrek yetmezliği nasıl belirti verir?
Akut böbrek yetmezliği kendini; idrar miktarında azalma, ayaklarda, dizlerde sıvı birikimine bağlı ödem, yorgunluk, halsizlik, iştah kaybı, mide bulantısı ve kusma, göğüs ağrısı, nefes darlığı, ruhsal veya akli değişiklikler ve koma gibi belirtiler ile gösterebilir.
Akut böbrek yetmezliği tanısı nasıl konur?
Akut böbrek yetmezliği teşhisinde öncelikle hastanın fizik muayenesi yapılır ve muayenede hastanın öyküsü önemlidir. Detaylı alınan anamnezde hasta şikayetleri ayrıntılı olarak sorulur.
Hastadan kan ve idrar tahlili, batın ultrasonorafi tetkiki, batın bilgisayarlı tomografi tetkiki, manyetik rezonans görüntüleme yöntemi gibi tetkikler istenerek, akut böbrek yetmezliği tanısı kesinleştirilir.
Akut böbrek yetmezliği tedavisi nasıl yapılır?
Akut böbrek yetmezliği tedavisinde temel yaklaşım, altta yatan nedenin tedavi edilmesi ile hastanın sıvı ve elektrolit dengesini korumak, hastanın yeterli beslenmesini sağlayarak böbreklerin eski sağlığına geri döndürmektir.
Akut böbrek yetmezliğinin tedavisi hastanede yatarak sağlanır. Akut böbrek yetmezliği sıvı ve kan kaybından dolayı oluşmuşsa serum yolu ile sıvı ve kan verilir. Bacaklarda şişlik (ödem) var ise idrar söktürücü ilaçlar kullanılır. Kandaki kalsiyum ve potasyum dengesinin sağlanması önemlidir. Kandaki atık maddeleri atmak için hastaya geçici diyaliz tedavisi uygulanabilir.
Kronik Böbrek Yetmezliği
Kronik böbrek yetmezliği 3 aydan uzun süreli böbrek hasar bulgularının (idrar ve kan tetkikleri, radyoloji bulgularının) olmasıdır. Tüm dünyada ve ülkemizde görülme sıklığı yıllar içerisinde giderek artmaktadır. Böbrekler, sağlıklı bir yaşam sürdürebilmemiz için gerekli olan çok sayıda işlevi yerine getirir.
Böbreklerin temel görevleri
- Günlük metabolizma sonucunda oluşan üre ve kreatinin gibi zararlı artık maddeleri idrarla vücudumuzdan uzaklaştırmak.
- Gerek suyun, gerek sodyum ve potasyum gibi farklı yapıdaki tuzların fazlasını idrarla vücuttan atarak, organlarımızın yeterli işlev görmesine yardımcı olmak ve kan basıncımızı (tansiyonumuzu) dengede tutmak.
- Aldığımız ilaçlardan bazılarının idrarla vücuttan uzaklaştırılmasını sağlamaktır.
Böbreklerin idrar oluşturmak dışında başka önemli görevleri de vardır.
Böbrekler, kemik iliğindeki kan hücrelerini olgunlaştıran eritropoetin adlı bir hormonun yapımından sorumludur. Bu sayede vücudu kansızlığa karşı korur.
D vitamininin sentez edilmesine katkıda bulunarak kalsiyum ve fosfor dengesini düzenler. Bu da kemiklerimizin dirençli olmasını sağlar. Bazı hormonların kan seviyelerini düzenler.
Böbreklerin işlevlerini yerine getirememesi sonucunda vücudun işleyişinde ne gibi sorunlar ortaya çıkar?
Böbreklerimizin yıllar içinde işlevinin bozulması ile kronik böbrek yetersizliği adı verilen tablo ortaya çıkar. Başlıca kronik böbrek yetmezliği nedenleri; şeker hastalığı (diyabet) ve yüksek tansiyon (hipertansiyon) dur. Ayrıca kronik glomerülonefrit adı verilen böbreğin bazı iltihabi hastalıklarında da benzer klinik tablo oluşabilir.
Kronik böbrek hastalarında yıllarca hiçbir şikayet ve belirti olmayabilir. Bazen altta yatan hastalığa özgü bulgularla karşılaşılabilir. Kronik böbrek hastalığınasıklıkla eşlik eden hipertansiyonun tespiti için toplumda herkesin kan basıncını kontrol ettirmesi ve periyodik olarak sağlık taraması yaptırması çok önemlidir.